Το βάραθρο "Άκωλη Ψαρής" στα βαθύτερα σπήλαια της Ελλάδας - The pothole "Akoli Psaris" one of the deepest caves in Greece

Στα πλαίσια της σπηλαιολογικής αποστολής «Ψαρή 2009», που διοργάνωσε η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία, εξερευνήθηκαν συνολικά 101 βάραθρα. Ένα από αυτά ήταν και η «Άκωλη Ψαρής» (με κωδικό όνομα Ψ207) που έφτασε σε βάθος -442m, βάθος το οποίο το κατατάσσει στη 13η θέση των βαθύτερων σπηλαίων της Ελλάδας.

Το βάραθρο βρίσκεται στην κορυφή Ψαρή των Λευκών Ορέων στο νομό Χανίων, σε υψόμετρο 1560m. Το σπήλαιο είναι κατακόρυφο σε όλη την έκτασή του με ένα μόνο οριζόντιο τμήμα μήκους 35m στο τελευταίο δάπεδο. Αποτελείται ουσιαστικά από τέσσερα πηγάδια. Το πρώτο από αυτά φτάνει σε βάθος -162m και έχει πολλές μικρές καταβάσεις, μετά το δεύτερο βάθους 88m (σε σύνολο -241m) που ονομάστηκε «Άβυσσος», το τρίτο που είναι ο «Λάρυγγας» βάθους 98m και σε σύνολο βάθους από την είσοδο -338m και το τέταρτο που ονομάστηκε «Ελευθέριος Πλατάκης» προς τιμή του ιδρυτή του Τμήματος Κρήτης της Ε.Σ.Ε έχει βάθος 85m και καταλήγει σε δάπεδο -με όνομα «πλατεία του Μπεκρή»- σε συνολικό βάθος -433m.

Στο τελευταίο δάπεδο υπάρχουν δύο διαδρομές, μία προς νότο και μία προς βορρά που και οι δύο φτάνουν σε σημεία που το σπήλαιο έχει συνέχεια αλλά δεν καταφέραμε να τα εξερευνήσουμε. Η βόρεια διαδρομή μετά από μία κατάβαση 6m, καταλήγει σε κατακόρυφο στένεμα που φαίνεται να συνεχίζει. Παρ’ όλες τις διανοίξεις με εκρηκτικά που έγιναν δεν ήταν δυνατή η κατάβαση. Το νότιο τμήμα βέβαια παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον καθώς η μικρή ροή νερού -από την έντονη σταγονορροή- και το δυνατά ρεύματα αέρα μαρτυρούν συνέχεια του σπηλαίου. Προχωρώντας λοιπόν νότια και μετά από 35m πορεία μέσα από στενούς μαιάνδρους καταλήγουμε σε πέρασμα πολύ στενό που μας ήταν αδύνατο να το προσπελάσουμε. Σε εκείνο το σημείο το βάθος της «Άκωλης Ψαρής» ήταν -442m.

Το πέτρωμα του βαράθρου έως τα -325 είναι ασβεστόλιθοι τρυπαλίου και δολομίτες. Όμως σε βάθος -235m γίνεται η πρώτη εμφάνιση του λατυποπαγούς πετρώματος κογκλομερίτη. Ο κογκλομερίτης γίνεται το κύριο πέτρωμα του βαράθρου από τα -325m βάθος ενώ υπάρχει μια αποσπασματική εμφάνιση δολομιτών σε βάθος -400m. Τελικά μέχρι το τέλος της εξερεύνησής μας (-442m) το πέτρωμα παρέμεινε κογκλομερίτης. Σύμφωνα με γεωλόγους που έχουν μελετήσει την περιοχή, τον κογλομερίτη τον διαδέχεται πλακώδης ασβεστόλιθος όμως στην ένωση αυτών των δύο πετρωμάτων παρεμβάλλεται μεταφλύσχης –δηλαδή φλύσχης που έχει υποστεί μεταμόρφωση- πάχους 20m. Ο μεταφλύσχης όμως είναι αδιαπέρατο πέτρωμα στο νερό. Το γεγονός λοιπόν ότι υπάρχει οριζόντιο τμήμα μήκους 35m με ροή νερού (βλ. παραπάνω) μας κάνει να πιστεύουμε ότι βρισκόμαστε κοντά στην ένωση μεταφλύσχη με κογκλομερίτη.

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλα τα μέλη των αποστολών «Ψαρή 2008», «Ψαρή 2009» και της αποστολής 1-3.05.2009 για την ανεκτίμητη βοήθειά τους. Καθώς και τους κ.κ. Μπάμπη Φασουλά και Γιώργο Ηλιόπουλο για τις πολύτιμες πληροφορίες για τα πετρώματα (κάτι που μας βοήθησε να αντιληφθούμε το περιβάλλον του σπηλαίου). Επίσης ευχαριστούμε τον Ε.Ο.Σ Χανίων για την ανιδιοτελή προσφορά σκοινιού.



Η κύρια είσοδος του βαράθρου έχει διαστάσεις 12x8m. Στη φωτογραφία διακρίνεται ο Γιώργος Αγγελόπουλος κατά την πρώτη επίσκεψη στο βάραθρο στην αποστολή "Ψαρή 2008". Σε αυτή την αποστολή το βάραθρο εξερευνήθηκε έως τα -162m από τους Γιώργο Αγγελόπουλο, Μανώλη Μοσχολιδάκη και Σάββα Παραγκαμιάν


Το βάραθρο έχει συνολικά τρεις εισόδους. Εδώ διακρίνονται δύο από αυτές.



Η σάρα που βρίσκεται στο δάπεδο του πρώτου κατεβάσματος καθιστά την εξερεύνηση του σπηλαίου επικίνδυνη λόγω της πτώσης πετρών.


Το τριήμερο της Πρωτομαγιάς 2009 δεκαμελής ομάδα του Τμήματος Κρήτης της Ε.Σ.Ε συνέχισε την εξερέυνηση έως τα -235m.



Η αρχή του πηγαδιού "Άβυσσος" στα -153m.



Το πηγάδι "Άβυσσος" βάθους 88m και διαστάσεων 19x4m, όπως φαίνεται από το δάπεδό του στα -235m.


Το πέτρωμα κογκλομερίτης εμφανίζεται στα -235m και αργότερα στα -338m γίνεται το κύριο πέτρωμα του βαράθρου.


Το πηγάδι "Λάρυγγας" βάθους 98m διαστάσεων 12x6m καταλήγει σε δάπεδο σε βάθος -338m


Ο Βασίλης Βάγιας ξεκινά την κατάβασή του στο πηγάδι "Ελευθέριος Πλατάκης" βάθους 85m και διαμέτρου 6m. Το πηγάδι ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του ιδρυτή του Τμήματος Κρήτης της Ε.Σ.Ε.


Στη φωτογραφία διακρίνεται η "Πλατεία του Μπεκρή" στην οποία καταλήγει το πηγάδι 'Ελευθέριος Πλατάκης". Το βάθος σε αυτό το σημείο είναι -433m.


Βόρεια από την "Πλατεία του Μπεκρή" υπάρχει ένα κατέβασμα 6m το οποίο οδηγεί σε ένα κατακόρυφο στένεμα. Εκεί επιχειρήθηκε διάνοιξη με εκρηκτικά από τους Πάνο Γεωργόπουλο και Γιώργο Αγγελόπουλο στις 17.07.2009 χωρίς όμως να έχει κάποιο αποτέλεσμα.


Προχωρώντας νότια από την "Πλατεία του Μπεκρή" αναπτύσσονται μαίανδροι μήκους 35m. Σε εκείνο το σημείο εμφανίζονται έντονα ρεύματα αέρα και ροή νερού λόγω της σταγονορροής, όμως παρόλο που το βάραθρο συνεχίζει (οριζόντια) δεν καταφέραμε να περάσουμε. Εκεί το βάθος του βαράθρου είναι -442m.


Ο Σάββας απολαμβάνει στιγμές ξεκούρασης και τη θέα προς τον κόλπο των Χανίων από την είσοδο του βαράθρου έπειτα από μια εξαντλητική μέρα εξερεύνησης.


Ο Γιάννης, ο Γιώργος και ο Σάββας στο πατάρι που βρίσκεται στη μέση του πηγαδιού "Λάρυγγας".


Ο Γιάννης, ο Βασίλης και ο Σάββας στην "Πλατεία του Μπεκρή" έχοντας μόλις καταναλώσει τη εξαίσια μακαρονάδα του Βασίλη!



Ευχαριστούμε πολύ τον Καλούστ Παραγκαμιάν για την βοήθειά του στην επεξεργασία του σκαριφήματος του βαράθρου.

Κείμενα - Φωτογραφίες
Βασίλης Βάγιας
Γιάννης Σκοντινάκης
Σάββας Παραγκαμιάν


Προηγούμενη ανάρτηση για το βάραθρο εδώ
Πληροφορίες σχετικά με την αποστολή "Ψαρή 2009" εδώ
Δίδυμη ανάρτηση του Γιάννη εδώ

Το πανέμορφο Ψηστράκι - The beautiful pothole Psistraki, Crete, Greece

Στις 14.04.2009 επισκεφθήκαμε με τους αγαπητούς φίλους Αφροδίτη Καρδαμάκη, Μάνο Πετράκη και Νιόβη Στασινού το πανέμορφο βάραθρο Ψηστράκι των Γωνιών Μαλεβιζίου. Το Ψηστράκι είναι ένα μέρος που είναι αδύνατο να του προσφέρουμε όσα μας προσφέρει αυτό, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να το σεβαστούμε. Με θλίψη όμως διαπιστώσαμε ότι κάποιοι ασυνείδητοι (από τα δεκάδες άτομα που προσελκύει κάθε χρόνο) δεν είχαν ιδέα για το που βρίσκονταν και πέταξαν την καμένη ασετιλίνη τους και αρκετά άλλα σκουπίδια σε όλη την πορεία του σπηλαίου. Αυτοί οι άνθρωποι αντί να σεβαστούν αυτό το μοναδικό μέρος το μόλυναν κιόλας, αυτοί λοιπόν ΔΕΝ πρέπει να αποκαλούνται σπηλαιολόγοι και μάλιστα ΔΕΝ τους αξίζει να πηγαίνουν σε τέτοια μέρη.

Η είσοδος έχει διαστάσεις μόλις 1Χ1,5m προκαλόντας έκπληξη στον επισκέπτη η εντυπωσιακή συνέχεια
The entrance is only 1Χ1,5m in size so the visitor gets surprized once he realises what's inside that small hole





Μετά την πρώτη κατάβαση (40m) υπάρχει μία αίθουσα διαστάσεων 15x6m
After the first descent (40m) there is a beautiful room 15x6m in size


Υπάρχει μία καταστόλιστη λίμνη 20m μετά την πρώτη αίθουσα
There is a lake full of stalactites and stalagmites in various colors 20m after the first room





Η υπερχείλιση της λίμνης που οδηγεί το νερό στην μεγάλη κατάβαση (80m)
The overflow of the lake which leads the water to the 80m vertical descent


Η τελευταία κατάβαση στο Ψηστράκι (80m)
The last descend in Psistraki (80m)

Στο δάπεδο του τελικού κατεβάσματος (80m) που ξεκινά λίγο μετά τη λίμνη, υπάρχουν τέτοιοι σχηματισμοί που ονομάζονται χύτρες. Αυτοί οι σχηματισμοί δημιουργούνται λόγω της έντονης σταγονοροής από ψηλή οροφή που προκαλεί την κίνηση των πετρών αυτών οι οποίες "σκάβουν" το πέτρωμα δίνοντάς του αυτή τη μορφή. Επίσης οι πέτρες στο εσωτερικό της χύτρας όταν περάσει αρκετός καιρός γίνονται άσπρες (λόγο των αλάτων) τα γνωστά σε όλους, μαργαριτάρια των σπηλαίων.

Η τελευταία αίθουσα του βαράθρου με την περίφημη ταμπέλα που τοποθέτησαν
οι πρώτοι σπηλαιολόγοι που το κατέβηκαν στις 09.01.1990.
The last chamber of the cave, if you look a little closer you will see a sign which was put there by the first
cavers that descended it at 09.01.1990.

Ευχαριστώ πολύ την Νιόβη, την Αφροδίτη και το Μάνο για την υπομονή τους και την συνεργασία στην φωτογράφηση.

Περισσότερες πληροφορίες για το Ψηστράκι - More information about Psistraki
Πατήστε εδώ - Press here

Διασχίζοντας το φαράγγι Λάπαθος - Canyoning in Lapathos, Crete, Greece

Στη 1η Μαρτίου επισκεφτήκαμε το φαράγγι Λάπαθος ή αλλιώς των Αγίων Αποστόλων με τους φίλους Γιάννη Σκοντινάκη και Βασίλη Βάγια. Ήταν μία εντυπωσιακή αποστολή που μας γέμισε με εμπειρίες, με αποκορύφωμα τη στιγμή που ξαφνικά εμφανίστηκε νερό στον 80άρη καταρράκτη που βρίσκεται στο τέλος του.

Η τοποθεσία του φαραγγιού είναι νότια του όρους Δίκτη και η είσοδός του βρίσκεται στο οροπέδιο της Λαπάθου, απ’ όπου προέρχεται και το όνομά του. Το φαράγγι μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελείται από δύο μεγάλα τμήματα, το στενό που βρίσκεται στην αρχή του και το ‘’ανοιχτό’’. Στο πρώτο τρίτο της Λαπάθου (το στενό τμήμα) το πέτρωμα είναι λεπτοστρωματώδης ασβεστόλιθος σειράς Πίνδου. Στο τέλος του τμήματος αυτού διέρχεται το φαράγγι ένα κάθετο ρήγμα το οποίο αλλάζει ριζικά τη μορφή του. Έτσι περνάμε στο ‘’ανοιχτό’’ τμήμα που σχηματίστηκε σε παχυστρωματώδη ασβεστόλιθο Τρίπολης. Επίσης στα κάθετα τοιχώματα της Λαπάθου φωλιάζουν γύπες, ίσως περισσότερα από 30 άτομα, γεράκια, κοράκια και άλλα είδη πουλιών, ενώ στην πορεία του φαραγγιού, και περισσότερο στο ‘’ανοιχτό’’ τμήμα, η βλάστηση αποτελείται κυρίως από κυπαρίσσια και πεύκα.

Το φαράγγι είναι ίσως το δεύτερο μεγαλύτερο άβατο φαράγγι της Κρήτης σε μήκος και διαφορά υψομέτρου εισόδου-εξόδου μετά το Καμαραϊκό. Καλύπτει μία έκταση της τάξης των 4km, η υψομετρική διαφορά της εισόδου από την έξοδο είναι 900m και το γεγονός ότι έχει συνολικά 28 τεχνικές καταβάσεις (μεγαλύτερη 80m) το καθιστά τεχνικά δύσκολο φαράγγι. Η είσοδός του βρίσκεται στα 1250m υψόμετρο και τη μέρα που το επισκεφτήκαμε υπήρχε χιόνι απ’ τα 800m, αυτό σε συνδυασμό με την υψηλή θερμοκρασία της ημέρας που προκάλεσε το λιώσιμο του χιονιού έως τα 1100m πιθανότατα εξηγεί το ότι εμφανίστηκε νερό σ’ όλη την πορεία του φαραγγιού. Αυτό το γεγονός μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε πόσο απρόβλεπτη είναι η φύση καθώς είχαμε αποκλείσει το ενδεχόμενο το συγκεκριμένο φαράγγι να γεμίζει με νερό.



Η είσοδος του φαραγγιού - The entrance of the canyon


Το νερό είχε θερμοκρασία μηδέν βαθμούς Κελσίου και έτσι δεν είχα άνεση
χρόνου μέσα στο νερό για να αποτυπώσω καλά τους καταπληκτικούς κρυστάλους.
The water was as cold as ice so i couldn't stay there for a long time to take a
better photograph of these amazing ice stalactites.












Ο Γιάννης και ο Βασίλης κατά την επιδιόρθωση της κατεστραμένης ασφάλισης του 80αρη καταρράκτη.
Yiannis Skontinakis and Vasilis Vagias are repairing the destroyed anchors of the 80m waterfall.


Το νερό μας βρήκε ξαφνικά όταν βρισκόμασταν στη μέση του 80αρη καταρράκτη
ενώ είχε πια βραδιάσει δημιουργώντας μία υπέροχη ατμόσφαιρα.
The water appeared suddenly after the sunset when we were in
the middle of the 80m waterfall.


Γιάννη και Βασίλη σας ευχαριστώ!!!

Περισσότερες πληροφορίες - More information:

http://skondinakis.blogspot.com/2009/03/lapathos-canyon-mnt-dikti-crete-greece.html
http://www.descente-canyon.com/canyoning/canyon/21188/Lapathos.html

Βιβλιογραφία – Bibliography

Μπρομοιράκης, Γ. 2007. Canyoning στα φαράγγια της Κρήτης. Road Editions, σσ.168. - Bromorakis, Y. 2007. Canyoning. Road Editions, 168 pages.

Ινστιτούτο γεωλογίας και μεταλλευτικών ερευνών. 2002. Γεωλογικός χάρτης της Ελλάδος, Φύλλο Ιεράπετρας. Έκδοση ΙΓΜΕ.
Institute of geology and mineral exploration. 2002. Geological map of Greece, Ierapetra Sheet. IGME publications.

Διασχίζοντας το φαράγγι Πορτέλα - Canyoning in Portela Canyon, Crete, Greece

On 1st February we went canyoning with Vasilis Vagias and Yiannis Skontinakis to Portela canyon. Portela is located at the south of the prefecture of Iraklion; the canyon starts from Hondros village and its exit is in Keratokambos. The winter and the spring it has huge amounts of water in reverse from the rest canyons of the region (Kavousi, Tsoutsouros, Arvi). The canyon has 21 technical descents and the highest is 35m, the altitude difference between entrance and exit is 340m. It is a very beautiful and yet wild gorge, that’s why it is a legend of the region and considered as one of the most known canyons of Crete alongside with Ha and Arvi.

The type of the rock is thin bended limestone (Pindos series). The canyon is intersected by five faults which are responsible for its creation alongside with the gully erotion. These faults split Portela into three parts that make the gorge to have great diversity in plants, landscapes etc. Additionally something unique in this canyon is the huge quantities of mud that it contains. Perhaps this is because the appearance of the “Viannos” formation appearing before the gorge. This formation contains large quantities of argil which the waters flow brings into the canyon.


Στη 1 Φεβρουαρίου πήγαμε με το Βασίλη Βάγια και το Γιάννη Σκοντινάκη στο φαράγγι Πορτέλα. Η Πορτέλα βρίσκεται νότια του νομού Ηρακλείου, η είσοδός της βρίσκεται στο χωριό Χόντρος και η έξοδός της στον Κερατόκαμπο. Έχει τη μεγαλύτερη παροχή νερού από όλα τα υπόλοιπα φαράγγια της περιοχής (Καβουσίου, Τσούτσουρος, Άρβη) το οποίο έρχεται από το όρος Δίκτη. Το φαράγγι έχει 21 τεχνικές καταβάσεις με μεγαλύτερη μία των 35m και η διαφορά υψομέτρου εισόδου – εξόδου είναι 340m. Είναι γενικά ένα πολύ όμορφο και συνάμα άγριο φαράγγι γι’ αυτό αποτελεί θρύλο της περιοχής αλλά και ένα απ’ τα γνωστότερα τεχνικά φαράγγια της Κρήτης μαζί με τον Χα και την Άρβη.

Το πέτρωμα της Πορτέλας είναι λεπτοστρωματώδης ασβεστόλιθος σειράς Πίνδου. Το φαράγγι τέμνεται από περισσότερα από πέντε ρήγματα τα οποία μαζί με τη διάβρωση ευθύνονται για την δημιουργία του. Αυτά τα ρήγματα το έχουν χωρίσει σε τρία τμήματα τα οποία κάνουν το φαράγγι να έχει μεγάλη ποικιλομορφία. Δείγμα είναι τα πολλά είδη φυτών που έχει σε αντίθεση με τα άλλα φαράγγια της περιοχής. Επιπροσθέτως κάτι μοναδικό στο φαράγγι είναι οι μεγάλες ποσότητες λάσπης που περιέχονται σ’ αυτό. Πιθανότατα αυτό οφείλεται στο σχηματισμό ‘’Βιάννου’’ που εμφανίζεται πριν το φαράγγι. Σε αυτό το σχηματισμό περιέχονται μεγάλες ποσότητες αργίλου που μεταφέρονται στο υπόλοιπο φαράγγι με τη ροή του νερού.




Η είσοδος της Πορτέλας - The entrance of Portela








Μετά το φράγμα που υπάρχει στο τέλος του 1ου τμήματος η ροή του νερού είναι μικρότερη -
The dam at the end of the first part of the canyon decreases the flow of the water


Το σιφόνι πριν το τέλος του δεύτερου τμήματος του φαραγγιού -
Siphon before the end of the second part of the canyon


Το τελευταίο rappel του 2ου τμήματος -
The last rappel of the second part





Στο τελευταίο rappel της Πορτέλας το πέτρωμα είναι
σαθρό και δεν επιτρέπει την συνέχεια του φαραγγιού
The last rappel of the Portela is on rotten rock which
makes the canyon to stop its way


Δείτε επίσης - See also

http://skondinakis.blogspot.com/search/label/%CE%A0%CE%BF%CF%81%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%B1%20-%20Portela%20canyon
http://www.canyon.gr/canyons.html
http://www.descente-canyon.com/canyoning/canyon/21183/Portella.html
http://www.flickr.com/search/?q=portela&w=37116774%40N00